Yâdigâr mektûblar 70.mektûb

 Talebelerinden askerî muallim Lütfi Uyan'a Arabî harflerle yazılmıştır.

Ve aleyküm selâm uyanık kardeşim Lütfi [Uyan]

Mektûbunuzu alıp, yazınızı görünce hayrân oldum. Elhamdülillah size bu harflerle seve seve cevâb yazıyorum. Senenin bereketi behârından belli olur. Sizin bu hüsn-i hattınız da, ma'nevî hayâtınızın bereketini haber vermekdedir. Ne büyük ni'mete mazharsınız. Karanlık ormanlardan zulmetler içinde âb-ı hayâta kavuşmak pek nâdir kimseye nasîb olur. Çokları ise bu zulmetde yolunu şaşırır, tehlikelere düşer.

Yazdığınız askerî adrese göndermek muvâfık olmadığından, Süleymân kardeşim vâsıtası ile yazıyorum. Cenâb-ı Hak hepinize olan ni'metlerini artdırsın. Onun hazînesi sonsuzdur. Kerîmlerin kerîmidir. Şükr edenden ihsânını geri almaz. İsteyenlere bol bol verir.

1- Secdenin sahîh olabilmesi için, taş veyâ başka bir sert şey olmak ve yerden bir veyâ iki tuğla irtifâından [50 cm yüksekliğinden] fazla yüksek olmamak lâzımdır. Dahâ yüksek olursa veyâ yumuşak olursa, secde olmaz. Îmâ etmiş olur.

2- Câmi'de cemâ'at hâlinde nemâz kılacak boş mahâl yok ise, yere secde eden öndeki safdakilerin sırtına secde edilebilir. Fakat önündekinin sırtına secde etmiş bir kimsenin sırtına secde edilemez. Sırtına secde edilen kimsenin, zemine secde etmiş olması lâzımdır.

3- Hepimize nasîhat, Seâdet-i Ebediyye'yi çok okumak; Mektûbât'ın zevk ve vecdi içine dalabilmekdir. İmtihân zemânı geliyor. Şimdi derslerinize çok çalışınız. Câhid'in [Atasaral] mektûbunu zevkle okudum. İbâdetlerin yapılması kolay olan vazîfeler mubârekdir. Cenâb-ı Hakka şükr ediniz. Nâr-ı Nemrûdu İbrâhim aleyhisselâma selâmet kılan [Allahü] Teâlâ, küfr ve irtidâd zulmetleri içinde dilediği kullarına nûr ve bereket ihsân eder. Beş vakt nemâzı cemâ'atle kılmak, orucunu râhat tutmak ve Seâdet-i Ebediyye'yi râhat okumak, bu büyük dünyâda çok az kimseye nasîb olan çok büyük ni'metdir. Elhamdülillah, elhamdülillah, elhamdülillah.

4- Süleymân'ın mektûbu bugün geldi. Ayrıca cevâb yazamadığımdan üzülüyorum. Fakat siz hepiniz birsiniz. Unutulmasını, harâb olmasını istediğim mektûbları zâten hepiniz okuyorsunuz. Bu mektûbları sakladığınızı bildiğim için âdî kâğıda yazıyorum ki, kendiliğinden harâb olsun. En kıymetli hediye, hâtıra olarak, bu mektûbların menba'ı olan [Abdülhakîm] Efendi Hazretleri'nin yazılarını, Mektûbât'ı ve Seâdet-i Ebediyye'yi ezberlemeniz lâzımdır. Ben Efendi Hazretleri'nin mektûblarını kaybetmedim. Sizin de onları saklamanızı istiyorum. Pırlanta dururken, cam parçalarına bakmayınız.

Cenâb-ı Hak hepimizi Süleymân'ın duâsına idhâl buyursun; ya'nî gurûr denilen âfetden cümlemizi muhâfaza buyursun. Dünyâya harâb olmak için geldik. Cenâb-ı Hak bizi bizden geçirsin; kendisi ile berâber kılsın. Bu harabeye düşkün olmakdan korusun.

Kardeşim, beni çok ara! Ne kadar seversen, yine azdır. Fakat başkalarına yalnız Seâdet-i Ebediyye'yi tavsiye et. Beni ağyarın eline verme! Seâdet-i Ebediyye'yi, İmâm-ı Rabbânî'yi (rahmetullahi aleyh), Mektûbât'ı çok tavsiye et! Herkes okusun, istifâde etsin.

İftâr duâsını üç kerre okursunuz.

İmtihân vakti geçiyor. Hepiniz derslerinize çok çalışınız. Diğer yazıları imtihândan sonraya bırakınız. Hepinize selâm ve duâlar eder, duâlarınızı beklerim efendim. [Ocak-Nisan 1960]

Hilmi Işık

İRÂDE

 Allahu teâlânın dostlarına iradesini teslim edenlere dil uzatan ahmak; 

Kendi iradesini, Allahu teâlânın münkiri olan nefsine teslim ettiğini bilemez.

 (Mevlânâ Kadî Muhammed "kuddise sirruh")

[Reşahat,sf: 440]

MAKSAD

 Hâce Ubeydullah-ı Ahrâr (kaddesallahu teâlâ sirreh) hazretleri;

“İnsanın yaradılmasından maksad, teabbuddur (kulluktur). Kulluğun da özü, her hâlde (her an) Hak teâlâ ile olmaktır, tazarru’ ve hudu’ (yalvarma ve boyun eğme) vasfıyla.” buyurdular.

Hüseyin Hilmi bin Saîd hazretlerinden sohbetler

 *Hüseyin Hilmi bin Saîd hazretleri buyuruyor ki:*

Çocuklarımıza müslümân *İsmi* verelim kardeşim. En önemlisi de, onlara dînimizi öğretelim, haramdan sakınsınlar. Efendi hazretleri buyurdu ki: 

*İnsanın giydiği elbisesi helâlden olsa, sâdece bir düğmesinin ipliği haramdan olsa, o elbiseyle kıldığı namâzı kabûl olmaz*. 

*Hattâ en büyük günah, dînini bilmemekdir*, buyurdu. 

Efendi hazretlerini yeni tanıdığım zamanlar, bir gün dergâha gitdiğimde, yatıyormuş mübârek. *Şâkir Efendi* ile haber gönderdim. *İçeri gelsin!* buyurmuş. 

Yatak odasına girdim. Küçük bir karyola vardı. Karyolanın üstünde *Cibinlik* vardı. Efendi hazretleri yatıyordu. Ben girince, kalkıp oturdu. Ve bana dönüp;

*Buna gündüz uykusu, kaylûle derler, sünnetdir*, buyurdu. Biraz sonra karyolanın eteği kıpırdamağa başladı. Bakdım, pencereler kapalı. Dışarda rüzgâr da yok.

Ama karyolanın eteği sallanıyor. Hâliyle merak etdim. Biraz sonra karyolanın eteği tamâmen kalkdı. Ve altından, beş altı yaşlarında bir *Kız çocuğu* çıkdı. 

Efendi hazretleri, bana; *Bu çocuğu tanıyor musun?* diye sordu. Ben de; *Tanıyorum efendim, Ziyâ Beğin kızı*, dedim. Efendi hazretleri güldü. 

Demek ki, ileriyi, yâni bu günleri görmüş de sormuş *Mübârek*. Evliyâ zâtlar, seneler sonra olacak şeyleri, *Kalb göz-leriyle* görürler kerdeşim.

Öldükten sonra da, yâni *Kabir’de* iken de, *Dünyâ’da* olan şeyleri görürler ve haber alırlar. Nitekim Efendi hazretleri bir gün bana buyurdular ki: 

*Ben sana kız buldum, hiç kimseye nasîb olmıyan ni’met sana nasîb oldu. Hanımını, kayınpederini, kayınvâlideni üzersen, mezarda kemiklerim sızlar*. 

Böyle buyurdu. Bu ne demekdir? Yâni *Mezarda olsam bile, görürüm, haber alırım ve üzülürüm* demekdir.

Yâdigâr mektûblar 69.mektûb

 Pek kıymetli canım kardeşim Hasan Hüseyin

Kandil tebriğinizi aldım. Fakat bir fırsat bulup da cevâb yazamadığım için çok müteessirim. Kusura bakmayın. Ben de bilmukâbele sizin ve bütün diğer din kardeşlerimizin mübârek Berat kandillerini kutlar, hakkımızda hayırlar duâ ederim.

Kardeşim birbirimizden ayrı dünyâlara dağılmakla muhabbetimizi kaybetmiyelim. Bizi yaptığımız ameller değil sevgimiz kurtarır.

Hepinize selâm eder, mektûbunuzu beklerim.

İhsan [Göksaltık] Ankara'ya dönerken niçin bize uğramamış lûtfen sorun.

Yâdigâr mektûblar 68.mektûb

 Bu mektûb ve sonraki tebrik, Kuleli'den Hasan Hüseyn Alga'ya Arabî harflerle yazılmıştır.

Ve aleyküm selâm kıymetli Hasan Hüseyin

Mübârek yazılarla süslenmiş olan o kıymetli mektûbunuz rûhuma gıdâ oldu. Büyüklere karşı olan muhabbetinizi okurken odamın içi sanki nûr doldu. Cenâb-ı Hak onlara karşı sevginizi kat kat artırsın.

Muhabbet rûhları birbirine bağlayan köprüdür, vâsıtadır. Fizikde birleşik kablar bağlanınca yüksek mâyî, aşağı mâyîe doğru akar. Rûhlar da muhabbet bağı ile bağlanınca yüksek rûhdan fakîr rûha feyz akar. Aşağı habîs ruhları sevenler, onlara bağlananlar ise boşalır, tükenir. Ebedî mahv olur.

Radyodan işidilen tatlı nağmeler hoparlörden değildir. Okuyan kimsenindir. Çocuklar radyodan çıkıyor sanır. Biz de Efendi merhûmun kalbindeki ma'rifet deryâsından sızan bir zerreyi size nakl edince yandınız, tutuşdunuz. Deryâyı görünüz, deryâya bağlanınız, zerre ile kanaat etmeyiniz.

Cenâb-ı Hak bizi de sizi de o deryâya bağlasın. Hepimize o deryâdan nasib ihsân buyursun. Âmîn.

1. Suya temiz el, necâset bulaşmamış el girerse ve üstümüzden su kurnaya sıçrarsa bir şey olmaz. Peştemaldan, yerden sıçrarsa kurna kirlenir. Musluk akıyor ise kurna tekrar temiz olur. Ya'ni yine kirlenmez.

2. Adak ibâdettir. Bâliğ olmayan kimsenin adadığı şeyi, büyüdükde yapması lâzım gelmez.

3. Konuşması haram olan kadınla, duvar arkası veya örtülü iken mecbûr kalınca konuşmak câiz olur.

4. [Harbiye'de Cum'a namazı için izin vermiyorlar. Cum'a'ya gidemeyenin öğleni cemaatle kılması mekruh olduğu için, arkadaşlarla öğleni cemaatle kılmamız câiz olur mu? sualine]  Cum'a kılınmayan köylerde cemâ'atle öğle nemâzı kılınır. Şimdi her yerde, hele Cum'a kılınmayan mahalde cemâ'at câizdir, iyidir.

5. Niyyetsiz nemâz olmaz. Niyyet kat'î olmalıdır. Zan bulunursa tekrar tekbîr alıp uymalıdır. Çünkü niyyetsiz birinci tekbîr ile nemâza durmuş olmaz.

Muhterem [biraderiniz] Âdem Bey kardeşime ve yarbaya selâm ve hürmetler ederim.

Sünnetler yerine kazâ lâzım olduğu [Abdülhakîm Efendi'nin gayrı matbû' eseri] Keşkül'de yazılıdır. O Keşkül bende var. [Ehibbadan yarbay] Hilmi [Acar] Bey zâten benden almıştı. Kazâ nemâzını Keşkül'de gördüğüm için Seâdet-i Ebediyye'ye yazdım. Ona kitab hediye ettiğinize memnûn oldum. Cenâb-ı Hak ecrini ihsân buyursun.

Kardeşlerimin cümlesine selâm ve duâ ederim efendim. 22 Şa'bân 1378 [2.3.1959]

Esselâmü Aleyküm 

Felsefecilerin üstünde olan islâm âlimleri vardır

 Aklı olmıyan delidir. Aklını kullanmıyan sefîhdir. Akla uygun iş yapmamak sefâhetdir. Aklı az olan da ahmakdır. Yalnız akla uyup, yalnız ona güvenip, aklın ermediği şeylerde yanılan kimse, eski kafalı felsefecidir. Aklın erdiği şeylerde, ona güvenen, aklın ermediği,yanıldığı yerlerde, Kur’ân-ı kerîmin ışığı altında akla doğruyu gösteren yüksek insanlar da, islâm âlimleridir. O hâlde islâmiyyetde felsefe yokdur, islâm felsefesi, islâm felesofu yokdur. Felsefenin üstünde olan islâm ilmleri ve felsefecilerin üstünde olan islâm âlimleri vardır.

(Hüseyin Hilmi Işık "rahmetullahi teâlâ aleyh ")

Kalb hastalığı sonsuz ölüme sebebdir

 Ey mes’ûd ve temiz kardeşim! İnsanın bedenine bir hastalık gelince ve uzvunda bozukluk olunca, o hastalığı gidermek ve o bozukluğu düzeltmek için, o kadar uğraşır da, kalb hastalığı kendisini sonsuz ölüme ve bitmez tükenmez azâblara sürüklediği hâlde, bu korkunç hastalıkdan kurtulmağı hiç düşünmemekdedir ve onu gidermek için hiç kıpırdamamakdadır. Kalbin hasta olması demek, Allahü teâlâdan başka şeylere tutulmuş olmasıdır. Eğer, kalbin bu tutulmasını hastalık bilmezse, çok alçak kimsedir. Eğer bilir de, aldırış etmezse, çok pisdir.

(Mektûbât-ı Rabbânî,1/219)

Müslümanlar dört mertebe içinde yer alır

 Seyyid Ahmet Arvasi'den (Doğrudan Kur'an diyerek milletimizi mezhebsizliğe teşvik ederek 1400 seneden beri bozulmadan bize kadar gelen dinimizi, itikadımızı bozmak isteyenlere cevap...)

«Tarik-ün Necat» adlı kitabın yazarı Hace Muhammed Hasan Sahib Serhendî'ye göre, yukarıda sayılan kaynaklar karşısında, müslümanlar, dört mertebe içinde yer alırlar:

 1. Mertebe yüce Peygamberimizin mertebesidir. Dinimizin en yüce ve şerefli merkezi O'dur. Kitap O'na indirilmiştir. O, Kur'ân-ı Kerîm'in bütün sırlarına vakıf tek kişidir. Peygamberimiz, «doğrudan doğruya Kur'an-ı Kerimden ilham alan ve başka bir kaynağa ihtiyacı olmayan tek insandır» ve O'ndan gayrisi bu iddiaya kalkışırsa küstahlık etmiş olur. Hiç kimse. yüce Kitabımızı, Peygamberimizin tebliğleri dışında tefsir ve tevil edemez.

 2. Mertebe, Ashab-ı Kiram'ın mertebesidir. Onlar yüce Peygamberimizin sohbetiyle bereketlenmiş yüce bir kadrodur. Onlara Kitap ve Sünnet kâfi geldi. Yüce Peygamberimiz, hazır bulundukça, onlar asla başka bir kaynağa baş vurmadılar.

 3. Mertebe, Tabiînin mertebesidir. Tabiinin, Peygamberimizi göremeyip O'nu görenleri (yani Ashab'ı) görenlerdir. Bunlar, ashab'dan Kitap ve Sünnet'i öğrenmekle kalmadılar, onların icma'ına da şahit oldular ve onlara uydular. Peygamberimizin «Ashabım gökteki yıldızlar gibidir, hangisine uyarsanız kurtulursunuz» hadîsine uyarak yaşadılar. Üçüncü nesil olan <te-be-i tabiin» de onların izlerinden gittiler. Yani onlar için üç kaynak vardı: Kitap, Sünnet ve İcma-ı Ümmet. Bunlara «Selef-i Sâlihin» adı verilir.

 4. Mertebe, yukarıda saydıklarımızdan sonra gelen müslümanların mertebesidir. Nur kaynağından uzaklaştıkça müslümanların işi güçleşiyordu. Yüce Allah, dinini, büyük âlimler eliyle korudu ve müslümanların işini kolaylaştırdı. Hicretin birinci ve ikinci asrında büyük müctehidler yetişti. Aralarından Imam-ı Âzam, İmam-ı Mâlik, İmam-ı Şafiî ve İmam-ı Hanbel gibi «mutlak müctehidler» çıktı. Ümmetin büyük çoğunluğu, onların «mezhep»lerini kabul ettiler, işleri kolaylaştı ve sapıklığa düşmediler.

Bu «mezhep' imamlarının» Kitaba, Sünnete, İcma'a uygun olarak ortaya koydukları «ictihadlarından» Ehl-i Sünnet Vel Cemaat» adı verilen «ana cadde» açıldı. Selçuklu ve Osmanlı âlimleri bunların izlerinde yürüyerek tertemiz bir dinî hayat yaşadılar ve Türk milletine yaşattılar. Bunun tabiî bir neticesi olarak da Türkler, tam dört yüzyıl «Yüce Peygamberimizin Halifesi olmakla» şereflendiler. Dinde sapık akımların ve yolların doğmasını engellediler.

 (Seyyîd Ahmet Arvasi, Türk-İslam Ülküsü 2. cilt)

Hüseyin Hilmi bin Saîd hazretlerinden sohbetler

 *Hüseyin Hilmi bin Saîd hazretleri buyuruyor ki:*

Ben, Cum’a akşamı atlardım trene, İstanbul’a gelirdim. Pazar günü de, akşam oradan trene biner, Ankara’ya gelirdim. Yâni bir gün için gelirdim. Niçin? *Abdülhakim Arvasi Efendi hazretlerini göreyim*, diye. 

Onu, o kadar çok severdim. Bir gün Efendi hazretleri ile, bir bahçede baş başa oturuyorduk. 1939 senesi idi. Ben yirmisekiz yaşındayım o zaman. 

Nasıl olduysa, orada usûlümü bozdum. Esâsen Efendi’ye hiç birşey söyliyemezdim, suâl soramazdım efendim. Ama o gün bahçede oturuyorduk. 

Ben, birden bire; *Efendim ben evlenmek istiyorum*, deyiverdim. Nasıl söyledim bilmiyorum, ama söyledim. Nasıl söylediğime hâlâ şaşıyorum. Hiç böyle şey yapmazdım.

Ben böyle deyince, Efendi; *Öyle miii? Ciddî mi söylüyorsun?* buyurdular. Hiç unutmam. *Ciddî* kelimesini söyledi orada. Ben de; Evet efendim, dedim. 

*Peki, kiminle evleneceksin?* buyurdu. Siz kimi emrederseniz onunla, dedim. Hoşuna gitdi tabii. Tekrar bana; *Ciddî mi söylüyorsun?* buyurdu. Evet efendim, dedim. 

*Peki öyleyse, sen Ziyâ beyin kızı Sîret’i alacaksın*, buyurdu. Sonra da bana; *Olur mu?* dedi. Ben; Elbet olur, tamam efendim, dedim. 

Bu, benim için bir *Müjde* oldu. Çünkü Ziyâ beyi çok severdi. Bunu herkes de bilirdi. Hattâ, her zaman ona duâ ederdi. Onun üzülmesini istemezdi 

Efendi hazretleri İzmir’de tutuklu iken, izinle Ankara’ya getirildiğinde bile, evvelâ, *Ziyâ beye telefon edin, iyi olduğumu bildirin, tek üzüntüm Onun üzülmesidir*, demişdi. 

Ziyâ bey, Karamürsel kumaş fabrikaları’nın müdürü idi. Efendi hazretleri, evlilik için bana; Ben *Ziyâ beyle konuşunca sana haber gönderirim*, buyurdu. 

Ben yine; Efendim, ben merak ederim, gitmeden konuşsanız, dedim. Çünkü Ertesi gün gidecekdim. Bir günlüğüne gelirdim. Bâzen cumartesi gelir, Pazar günü dönerdim. 

Ben öyle söyleyince; *Öyleyse Ziyâ beyi çağır, gelsin*, buyurdu. Hemen Vefâ’daki, fabrikaya gitdim. Masanın üzerine birçok evrak çıkarmış, çalışıyordu. Kendisine;

*Efendi hazretleri sizi çağırıyor*, dedim. Ziyâ bey korkdu; *Hayrdır inşallah, bir şey mi oldu acaba?* dedi. Yok efendim, neş’eliydi, size hayrlı bir haber verecek, dedim. 

*Peki, sen git, ben de geliyorum*, dedi. Ben Efendi hazretlerinin yanına girdiğimde, hemen arkamdan Ziyâ bey de içeri girdi. Efendi, bana; *Sen çık, Ziyâ beyle yalnız konuşayım*, dedi. 

Ve ikisi baş başa konuşdular. Sonra Efendi hazretleri beni çağırıp; *Ziyâ bey tamâm diyor, bir de kızın annesiyle konuşayım, belki kızımız küçük der*, dedi. 

Ardından da; *Ben kızın annesiyle görüşeyim, sonra sana haber gönderirim*, dedi. Ben yine; Efendim ben merak ederim, râhat edemem, ben gitmeden konuşsanız, dedim.

Efendi; *Peki!* buyurdu. İkimiz, Fâtih’deki şimdi oturduğumuz eve geldik. Ben işte bu odada oturuyordum. Yan odada, Efendi hazretleri Ziyâ beyle konuşdu. Yalnız annesi; *Kızımız henüz küçük*, demiş. 

Efendi hazretleri de; *Küçük değil*, demiş. Sonra Ziyâ bey, hanımına; *Efendi hazretlerinin sözüne îtirâz edilmez, O ne derse o olur. Sîret’i Hilmi’ye vereceğiz*, demiş. 

Ertesi gün Efendi hazretleri, hem *Hanefî*, hem *Şâfiî* mezhebine göre nikâhımızı kıydı, düğünümüz de oldu. Velhâsıl beni Efendi hazretleri evlendirdi.

Düğün olduğunun ertesi gün, aldım ben bizim hanımı, birlikte Efendi hazretlerine gitdik. *Fâtih*’den *Eyübe*, Efendiyi ziyârete gitdik. Odada başka kimse yokdu. 

Efendim, bu sabah bunlar hâtırıma geldi de anlatıyorum size. Çok tatlı hâtıralar bunlar. Evde bugün bunları, o tatlı günleri hatırladım da *Ağladım* evde bu sabah. 

Velhâsıl ertesi gün Efendi hazretlerine gitdik. Odaya girdik, tenhâ idi, kimseler yokdu. Efendi hazretleri tek başına oturuyordu. Bizi de karşısına oturtdu, yan yana. 

Efendi hazretleri benimle başdan konuşmadı. Evvelâ bizim hanıma; *Hilmi’den memnûn musun?* buyurdu. Çok büyük bir imtihân geçirdim. 

Ya, *Râzı değilim, memnûn değilim!* derse, diye ödüm patladı orada. Acabâ ne cevap verecek diye merakla bekledim. Bizim hanım da; *Memnûnum*, dedi, o kadar. 

Başka birşey demedi. Ben de sevindim tabii. Bu sefer bizim hanıma ne dedi biliyor musunuz? *Sen benim kızım mısın, gelinim misin?* diye sordu. 

Tabii hanımanne sustu, şaşırdı çünkü. Ben de öyle dinliyorum. Bizim hanım cevap vermeyince, Efendi hazretleri kendisi cevap verdi. Ne dedi biliyor musunuz?

Bana, en büyük müjdeyi verdi orada. *Sen benim, hem kızımsın, hem de gelinimsin*, dedi. Ne demek gelinimsin? Bunun mânâsı; *Hilmi, benim oğlumdur*, demekdir. 

Bunun mânâsı budur. Ben bu *Müjde*’yi aldım elhamdülillâh. Ne büyük ni’met. Bu da, benim için ikinci *müjde* oldu. Efendi hazretleri, benim için *Oğlum* dedi. 

Efendi hazretleri beni şımartmamak için; *Hilmi benim oğlumdur*, demiyor da, bizim hanıma; *Sen benim, hem kızımsın, hem de gelinimsin*, diyor. Orada bu *Müjde’yi aldım elhamdülillah.

Kul hakkı

*Hüseyin Hilmi bin Saîd hazretleri buyuruyor ki:*

Abdülhakim Arvasi Efendi hazretleri; *Otuz sene, bu insanlara islâmiyeti anlatdım, îmânı anlatdım, anlıyan çok az, üç beş kişi ancak çıkar*, buyurdu. Tabii buna şaşırmamak mümkün değil. 

Çünkü efendim, böyle bir mübârek zât, bu kadar mümtaz bir insan, mümtâz bir cemâate *Îmânı* anlatıyor. Anlıyan üçü beşi geçmiyor. 

Hâlbuki bizim *Îmân ve İslâm* kitâbını birisi okusa, bir saatde biter, yarım saatde biter. Ne hikmeti var acabâ? Cevâbı şöyledir ki: 

Bir kimse kul hakkına inanmış olsa, kul hakkı, yalnız *para* değil ki. Bir sert bakış, bir yan bakış, bir kalb kırmak, bir mü’mini incitmek, bunların hepsi *Kul hakkı*’na girer. 

*Gıybet* ve *Sû-i zan* da kul hakkıdır. Ve kul hakkını Allahü teâlâ affetmiyor. İllâ ki, özür dileyip helâllık alacaksın. İşte bunu bilen bir kimse, ayağını uzatıp da yatabilir mi? 

İşte Efendi hazretlerinin bahsetdiği *Îmân*, bu îmân efendim. *Kul hakkı* nın ehemmiyetini bilen bir insan, öyle rahat rahat yatıp uyuyamaz. İşte *Îmân* budur. 

Ben, bizim hastânede yatarken, *Enver âbi* geldi bir gün, *Efendim*, dedi. Şu karyolanın üzerine, gökden kim bilir ne kadar çok *Sevap* yağıyor, târifi mümkün değil, dedi. 

Ben de ona; *Nereden biliyorsun?* dedim. Efendim, bu kadar insanlar kitaplarımızı okuyor, istifâde ediyorlar. Yalnız burada değil, bütün dünyâya gidiyor.

Her ülkeye kitaplarımız dağılıyor. Bu kadar insan bu kitaplardan öğrenip doğru *Îmân* ediyorlar, *Namaz* kılıyorlar. Bu sevâbların bir misli de size geliyor, dedi. 

Ben de ona; *Evet, doğru* dedim. *Doğru diyorsun, kitapları ben yazdım. Ama arkadaşlar dağıtdılar. Siz dağıtıyorsunuz*, dedim. 

*Bana ne sevap geliyorsa, size de, arkadaşlara da aynısı yazılıyor, hepimiz kazanıyoruz*, dedim. 

Bütün bu *sevâblar*, Efendi hazretlerine âitdir. Çünkü biz herşeyi Ondan öğrendik kardeşim.